Samarqandga tashrif buyuruvchi sayyohlar uchun qulayliklar yaratish maqsadida 2022 yil boshidan buyon 14 ta mehmonxona, 28 ta mehmon uyi faoliyati yo‘lga qo‘yilgan, turoperatorlar soni 10 taga oshgan.

Bu haqda viloyat hokimining o‘rinbosari – turizm va madaniy meros boshqarmasi boshlig‘i Rustam Qobilov ma’lumot berdi.
R.Qobilovning aytishicha, shu yilning may oyida viloyatimizga 27 ming 146 nafar xorijiy va 330 ming 235 nafar mahalliy sayyohlarning tashrifi kuzatildi. Bu 2019 yilning mos davriga nisbatan 159 foizga ortgan. Bu - bir oyning ko‘rsatkichlari.
O‘tgan davr mobaynida viloyatda 21 ta yangi turizm yo‘nalishi tashkil etilgan. Jumladan, ekoturizm bo‘yicha yangi 12 ta yo‘nalish, etnoturizmda 3 ta, ekstremal turizm bo‘yicha 5 ta yo‘nalish sayyohlar uchun xizmat qilmoqda.
Dunyo miqyosida turizmning ekstremal, gastronomik, ta’lim, sport, berd votching, tibbiyot, MICE, ziyorat, tog‘ turizmi, eko va agro turizm, eno turizm kabi 63 turi mavjud.
Muhimi, Samarqandda turizm yo‘nalishlarining deyarli barcha turini rivojlantirish imkoniyatlari mavjud.

Joriy yilning 25-iyul kuni Xorazm viloyati Xiva shahar 4 sektor “Sangar” MFYda viloyat hokimligi hamda 4-sektor mutasaddilari ishtirokida sayyor qabul bo’lib o’tdi. Qabulda ko’tarilgan 7 ta masala yuzasidan 35 ta fuqaroning murojaatlari ko’rib chiqilib, 1 tasi ijobiy hal qilindi, 6 tasiga asoslantirilgan huquqiy tushuntirish berildi.
 

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti raisligida joriy yilning 26 aprel kuni o‘tkazilgan turizm xizmatlari ko‘lamini kengaytirish va infratuzilmasini rivojlantirish chora-tadbirlari bo‘yicha videoselektor yig‘ilishida mavjud imkoniyatlarni ishga solib, xizmatlar ko‘lamini kengaytirish masalalari muhokama qilingan edi.

Mazkur vazifalardan kelib chiqib Toshkent viloyatida ham keng ko‘lamli ishlar amalga oshirilmoqda. Xususan, Prezidentimizning 2022-yil 30-apreldagi "Ichki turizm xizmatlarini diversifikasiya qilishga oid qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida"gi qaroriga muvofiq respublika bo‘yicha maxsus soliq tartibi joriy etildi.

Joylardagi 28 ta tuman-shaharning 135 ta mahallalarida turizm sohasini rivojlantirish dasturlari belgilab olindi.

Qarorga ko‘ra, Toshkent viloyatining Angren shahri va Ohangaron, Parkent, Bo‘stonliq tumanlaridan 21 ta mahalla tanlab olinib, mazkur hududlarda 2022-yilda turizm xizmatlari va infratuzilmasini rivojlantirish bo‘yicha yo‘l xaritalari tasdiqlandi.

Go‘zal tabiati, so‘lim go‘shalari bilan sayyohlarni jalb etayotgan Ohangaron tumanining Ko‘ksaroy, Ovjazsoy va Alisher MFYlari ham ushbu ro‘yxatga yeiritilgan hududlardan sanaladi.  

Turistik salohiyati yildan yilga yuksalayotgan tumanning uzoq tog‘li qishloqlarida tashrif buyurayotgan turistlarga xizmat ko‘rsatish sifati tobora yaxshilanmoqda. Xususan, viloyat turizm va madaniy meros bosh boshqarmasi mas’ul xodimlari Alisher MFYda olib borilayotgan ishlar hamda tadbirkorlik sub’yektlariga maxsus soliq rejimi joriy etilganligi bo‘yicha o‘rganish ishlari o‘tkazildi va kerakli tavsiyalar berildi. 

Olib borilgan targ‘ibot ishlari natijasida tumanning chekka mahallarida oilaviy tadbirkorlik qilish istagini bildiradiganlar soni ortmoqda.

Surxondaryo viloyati Sariosiyo tumani soʼlim goʼshalaridagi betakror tabiat manzaralari, muqaddas qadamjolari bilan dunyo sayyohlarida katta qiziqish uygʼotmoqda.

Subtropik iqlimi bilan ham mashhur boʼlgan togʼli hududdagi Sangardak sharsharasining dovrugʼi yetti iqlimga yoyilgan. Tabiat inʼom etgan goʼzal maskan haqida qiziqarli afsona va rivoyatlar ham bor. 

Аvloddan-avlodga oʼtib kelayotgan bu rivoyatlardan birida aytilishicha, oʼtmishda ham bu sharsharani tomosha qilish uchun yunon, arab va boshqa davlatlarning hukmdorlari Sangardakka kelib, dengiz sathidan 2 ming metr balandlikda joylashgan 150 metrli sharsharadan oʼzgacha zavq olgan. Demak, osmonoʼpar balandlikdan tushayotgan zilol suv ohangi qadimdagi hukmdorlarning ham asablarini erkalab, ularning kayfiyatini yanada koʼtargan. Hisor togʼ tizmasining shundoqqina biqinida yastanib yotgan tumanning qir, adirlari ham noyob oʼsimlik va hayvonot dunyosi, Nilu qishlogʼidagi qadimiy masjid, chinor daraxtlari va qishloq ahliga obi-hayot ulashib kelgan sirli hovuz ham har qanday kishini oʼziga maftun etadi. 

Maftunkor tumanda boshqa sohalar qatori turizmning ham rivojlanayotgani sayyohlarga zamonaviy sharoitlar yaratishni taqozo etadi. Shunga asosan barcha qulayliklarga ega yangi mehmonxonalar qurilmoqda. Yoʼl infratuzilmasi yaxshilanib, turistlarga savdo, maishiy va boshqa xizmatlar koʼrsatish tarmoqlari ishga tushirilmoqda. Vazirlar Mahkamasining 2018 yil 7 avgustdagi “Oilaviy mehmon uylari faoliyatini tashkil etish toʼgʼrisida” gi qarori turizm faoliyati subʼektlarini rivojlantirishni qoʼllab-quvvatlab, hududlarning turizm salohiyatidan foydalanish samaradorligini oshirdi. 

Аholining bandlik masalasini yechishga koʼmaklashdi. Mazkur hujjatga muvofiq Sariosiyo tumanida oilaviy mehmon uylari barpo etish istagini bildirgan xonadon sohiblari soni ham ortib bormoqda. Аyni paytda tumanda mahalliy va xorijlik sayyohlarga xizmat koʼrsatayotgan 30 ta oilaviy mehmon uylarining asosiy qismi Sangardak, Nilu va Subhidam mahallalarida faoliyat yuritmoqda. 

–Tabiat qoʼynida dam olib, betakror manzaralardan zavqlanishning baribir gashti boʼlakcha boʼladi, – deydi Sangardak mahallasidagi “Vahob hofiz” oilaviy mehmon uyi sohibi Аbduvahob Аzizov. – Uyimiz shundoq Sangardak sharsharasi yaqinida zilol suvli soy boʼyida joylashgan. Bu hududda yilning deyarli toʼrt faslida ham mahalliy va xorijdan kelgan mehmonlar boʼladi. Uyimizda ular uchun barcha sharoitlarni yaratganmiz. 

Kelgan xorijlik sayyohlar bu yerdan olgan boy taassurotlarini, tabiat manzaralari maftun etganini hayajon bilan gapirib, uyimizda koʼproq milliy taomlarimiz tayyorlanishi, urf-odatlarimiz va noyob milliy hunarmandligimiz bilan qiziqadi. Oʼz uyimizda goʼzal hududimizga kelayotgan turistlarga oilaviy xizmat koʼrsatib, bandligimizni taʼminlayotganimizdan mamnunmiz. Togʼli tumanda milliy urf-odat va anʼanalarimiz keng namoyon etiladigan oilaviy mehmon uylari bir yoʼla 300 ga yaqin sayyohga xizmat koʼrsatish quvvatiga ega boʼlib, 50 ta ish oʼrni yaratilgan.

Qibray tumani Chinobod MFYda yangi oilaviy mehmon uyi tashkil etildi. Barcha zamonaviy sharoitlarga ega mazkur mehmon uyida sayyohlar uchun kerak bo‘lgan qulayliklar yaratilgan.

📌Ayniqsa, yoz mavsumida barchaga birdek manzur keladigan suzish havzasi tashrif buyurganlarni maroqli hordiq chiqarishlari uchun as qotmoqda.

Қашқадарё вилояти Яккабоғ туманидаги Ҳисор тоғ тизмалари билан чегарадош ҳудудларда Вори деган қишлоқ бор.

Мазкур қишлоққа ўтган йили электр энергияси етиб борди. Унгача қишлоқ аҳолиси чироқ ва фониздан фойдаланган.  

Нива” русумли машинада тоққа қараб отландик. Сабаби бошқа машинада ушбу қишлоққа чиқишни деярли имкони йўқ. Йўл жуда нишаблик ва тошлоқ. Тотар маҳалла фуқаролар йиғинига қарашли Калта қўл қишлоғи орқали Вори қишлоғи томон ўрлай бошладик. Экстремал завқ берувчи ўнқир-чўнқир йўлларда машина мотори оғир хурсинганча кучаниб гувиллайди. 

Тоққа кўтарилишимиз билан салқин ҳаво ва ажойиб табиат бизни қарши олди. Пастда ҳеч учратмайдиган бежирим гуллар ҳиди кишини тетиклантирувчи Зарафшон арчалари виқор билан ўсган. Гўё тоғ харсангларини қўллари билан маҳкам ушлаб тургандек. 

Маълум бир масофага борганда машинамиз мотори қизиб кетди. Бироз тўхтаб совитдик. Машинадан тушиб атрофни кузата бошладик. Биздан чамаси 100 метрлар масофада икки аёл кўринди. Улар нималарнидир териш билан банд эди. Қизиқсиниб олдига бордик. 

Тоғ аёли жуда “ҳуркак” бўлар экан. Камераларимизни кўриб рўмолларини ёпиб тескари қараб олди. Шу ҳолатда уларни суҳбатга чорладик. Улар Калта қўл қишлоғидан ёввойи тоғ бодоми теришга чиққан экан. Уларнинг таъкидлашича, тоғда ёввойи ҳолда ўсган бундай бодомнинг таъми аччиқ бўлиб, жуда шифобахш экан.   

– Ҳар йили тоққа аччиқ бодом тергани чиқамиз, – дейди ўзини таништиришни истамаган аёл. – Уларни териб олгач, жувозда эзиб ёғини оламиз. Мавсумда терилган бодомлардан 25-30 литргача бодом ёғи чиқади. Бир литрини 150 минг сўмгача сотамиз. Тирикчиликда оға. 

Рост, тоғда яшаш машаққатли, аммо саховатли табиат тоғликларга машаққат билан бирга кўплаб неъматларни ҳам инъом этган. Бодомдан ташқари, тоғ дўланаси пишади. Шифобахш гиёҳларнику айтмаса ҳам бўлади. Бундан ташқари мусаффо ҳаво, болдек ширин сув. 

Йўлда давом этдик. Ниҳоят тоғнинг энг юқори қаватига чиққанимизда Вори қишлоғи кафтдек кўзга ташланди. Мана шундай баландликдаги кенг ялангликни вориликлар ватан қилган. Бу ерларда қиш узоқ давом этгани боис, баҳор кеч келади. Кўм-кўк адирликда ҳамма пичан ўриш билан банд. Улардан бирини суҳбатга чорладик.  

– Ҳар йили биринчи ўсган пичанни чалғида (ўт ўришга мўлжалланган ўроқдан катта иш қуроли) ўриб оламиз, – дейди ўзини Зокир дея таништирган қотмадан келган йигит. – Кийин чорва қўйиб юборилади. Мана шу йиғилган хашакларни қиш бўйи чорвамизга едириб чиқамиз. 

Тоғнинг энг баланд чўққиларига яқин ушбу қишлоқда бор йўғи 20 дан ортиқ хўжалик яшайди. Яшаш шароити оғир бўлгани сабаб бугунги кунгача 2-3 бора қишлоқ аҳолиси чўл ҳудудларга кўчирилган. Ўзларини тили билан айтганда қишлоқда ҳақиқий “ватанпарварлар” қолган. Ҳовлилар ҳам тарқоқ жойлашган. 50-100 метрда битта уй. 

Энг қизиғи ўтган йилнинг куз ойларигача қишлоқда электр энергияси умуман бўлмаган. Оқсоқолларнинг айтишича, тинимсиз мурожаатлардан сўнг қишлоққа электр-энергияси тортиб берилган.  

– Энди-энди одамларимиз маиший техникалардан фойдалана бошлади, – дейди 91 ёшли Норраҳмат бобо Ортиқов. – Илгари қишлоғимиз жуда гавжум бўлган. 80 йилларда ва мустақилликдан кейин икки марта аҳоли Миришкор туманига кўчирилган. Лекин нима бўлганда ҳам бу ер киндик қонимиз тўкилган жой. Неча-неча асрлардан буён бу тупроқни ватан қилиб, ота-боболаримиз яшаб келган. Биз ҳам яшаяпмиз. 

Авлодларимиз ҳам яшайди. Юртимиздаги ўзгаришлар шабадаси бизнинг қишлоққача етиб кела бошлади. Ҳамма хонадонларга электр симлари тортилди. Суюлтирилган газ баллонлари етиб келди. Кичиккина бўлсада замонавий мактаб биноси қуриб берилди. Шукр ҳаётимиз ёмон эмас. 

Норраҳмат бобо тўқсон ёшдан ошганига қарамай ҳали бардам ва тетик. Ўғил ва набираларга қўшилиб, томорқадаги арпаларни ўриш ишларига ҳам иштирок этади. Ўқитувчилик касбидан пенсияга чиққан кекса фахрий қишлоқ тарихини шундай баён қилди. 

– Вори сўзи шамол тегирмонининг овозидан келиб чиққан, – дейди отахон. – Қадимда қишлоғимизда кўплаб шамол тегирмонлари бўлган. Тоғнинг усти бўлгани учун шамол пастга нисбатан кучлироқ эсади. Шунинг учун шамол тегирмонларидан ота-боболаримиз унумли фойдаланган. Тегирмон шамол ёрдамида айланганда вариллаган овоз чиққан. Шу-шу қишлоқ номи Вори бўлиб қолиб кетган. Қишлоғимиз жуда қадимий аслида. Мўғуллар даврида бу ерда тошдан темир ажратиб олинган ва эритилган. 

Чунки қишлоқ яқинида кўмир кони ҳам бор. Ҳозир ҳам қишлоғимиз одамлари қиш келиши олдидан ўша конлардан кўмир қазиб келишади. 

Дарҳақиқат, қишлоқ одамлари жуда самимий, кенг майдонларга арпа, буғдой, картошка экишади. Боғдорчилик, чорвачилик қилишади. Асосий транспорт воситаси эшак ва от. Ерни ҳайдаш учун ҳўкиз қўшилган омочлардан фойдаланишади. Қайси хонадонга кирманг қаймоғи олинмаган тоғ қатиғи билан меҳмон қилишади. 

– Қишлоқ аёллари йил бўйи тиним билмайди, – дейди 83 ёшли Гулсара момо Бобомуродова. – Жун йигириб, гилам тўқиймиз, куви пишиб сариёғ оламиз, томорқада ишлаймиз. Ўзим тикувчилик қилганман. Ҳозир тикув машинани игнасидан ипни кўзойнаксиз ўтказаман. Турмуш ўртоғим эрта вафот этди. Тикувчилик ортидан 8 нафар фарзандни боқиб вояга етказдим. Уйли жойли қилдим.  

Қишлоқ табиати ҳақиқатда гўзал. Ҳавоси тоза. Булоқ сувлари ҳар бир ҳовлидан шилдираб оқиб туради. Аммо маиший турмуш учун етарли шароит йўқ. Масалан, тиббий хизмат деярли йўқ. Ҳомиладор аёллар маҳаллий доялар ёрдамида уйида туғади.

Оғирроқ касал бўлиб қолса, яратганга таваккал қилиб пастга эниб боради. Таълим сифати ҳам жуда паст даражада. Имконини топганлар фарзандларини пастдаги қишлоқ мактабларига олиб боришади. Мобил алоқа деярли ишламайди. Хуллас Вори қишлоғи аҳолиси  мана шундай табиий муҳитда яшаб келмоқда.  

Ўлмас Баротов, 
Жамшид Норқобилов (сурат) ЎзА

Туркий давлатлар ташкилоти, TÜRKSOY - Халқаро туркий маданият ташкилоти, Ўзбекистон Республикаси Туризм ва маданий мерос вазирлиги, Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги ҳамда Фарғона вилояти ҳокимлиги ҳамкорлигида ташкил этилган конференция Қўқон университети биносида бўлиб ўтмоқда.

ТУРКСОЙ Бош котиби Султанбай Раев, Туркий давлатлар ташкилоти бош котиби ўринбосари Мирвоҳид Азимов, Ўзбекистон Республикаси Туризм ва маданий мерос вазири ўринбосари Бахтиёр Ибрагимов, Тошкент давлат шарқшунослик университети ректори Гулчеҳра Рихсиева каби кўплаб таниқли меҳмонлар, шунингдек, 50 нафардан зиёд республикамиз олимлари ва мутахассислари билан бирга хорижий давлатлардан, хусусан Туркий давлатлар ташкилотига аъзо мамлакатлардан келган 20 нафарга яқин тарихчи олимлар иштирокида бўлиб ўтаётган конференцияни Бош вазир ўринбосари – Туризм ва маданий мерос вазири Азиз Абдуҳакимов очиб берди. 

Конференцияда сўз олган ТУРКСОЙ Бош котиби Султанбай Раев, “Ўзбек, қирғиз, уйғур, қозоқ, қорақалпоқ ва бошқа кўплаб туркий халқларга макон бўлган Қўқон хонлиги, бағрикенглик ҳудуди бўлиш билан бирга, ўз даврининг маданият, санъат ва адабиётнинг ҳам аҳамиятли марказларидан бири бўлган. Турли миллат ва элатлар тотувлик, тинчлик ва осойишталикда ҳаёт кечирган Қўқон давлатининг бошқарув тизими ёки бошқача айтганда “Қўқон модели” бугунги кунда алоҳида тадқиқ этилиши лозим эканлигига ишонаман.” деб фикр билдирди.

Ушбу конференцияни ўтказишдан мақсад – Марказий Осиёда Туркий давлатчиликнинг ривожланишида Қўқон хонлигининг ролини ўрганиш, бу даврдаги тарихий воқеалар билан чуқурроқ танишиш, шунингдек, хонликнинг минтақадаги халқаро жараёнларга таъсирини аниқлаш, маданий ва меъморий мероси билан танишиш ва дунёга тараннум этишдан иборат.

10 июнга қадар давом этадиган конференция давомида Қўқон хонлигининг тарихи, давлатчилиги ва геосиёсий аҳамиятига бағишланган алоҳида сессиялар, шунингдек, “Туркий дунёнинг қалби – Фарғона водийси: ўтмиш, бугун ва келажак” мавзусидаги махсус сессия бўлиб ўтади

Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining “Muzeylarda xizmatlar sohasini rivojlantirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida” qaroriga muvofiq, muzeylarda xizmatlar sohasini kengaytirish maqsadida 2022-yil 1-iyuldan boshlab 

— davlat muzeylariga har kuni soat 22:00 gacha tashrif buyuruvchilarga xizmat koʻrsatish huquqi beriladi, shuningdek, zaruratga koʻra, davlat muzeylari qonunchilik hujjatlarida belgilangan tartibda tungi ish vaqti muddatlarini belgilashi mumkin;

— pulli xizmatlar koʻrsatishda ishtirok etgan muzey xodimlariga qoʻshimcha toʻlovlar toʻlanadi va ular moddiy ragʻbatlantiriladi, qoʻshimcha toʻlovlar toʻlash va moddiy ragʻbatlantirish tartibi muzeylar tomonidan ularning yuqori turuvchi organi bilan kelishgan holda belgilanadi;

— davlat muzeylariga ularda tashkil etiladigan xizmatlar uchun Turizm va madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi bilan kelishgan hamda bozor konyunkturasini hisobga olgan holda, byudjetdan tashqari mablagʻlar hisobidan fuqarolik-huquqiy shartnoma asosida qoʻshimcha xodimlarni jalb etishga ruxsat beriladi.

Davlat muzeylari tomonidan xizmatlarni tashkil etish bilan bogʻliq xarajatlar mahalliy byudjetning qoʻshimcha manbalari, muzeylarning byudjetdan tashqari mablagʻlari, Madaniy meros jamgʻarmasi mablagʻlari, tijorat banklarining kreditlari, qonunchilik hujjatlari bilan taqiqlanmagan boshqa manbalar hisobidan amalga oshiriladi.

Davlat tashkilotlari va muassasalari oʻzlari ishlab chiqarayotgan yangi turdagi muhim mahsulotlardan namunalarni davlat muzeylariga bepul beradi.

Aholidagi madaniy boyliklarni davlat muzeylari tomonidan qabul qilib olishni ragʻbatlantirish va ommalashtirishga qaratilgan “Milliy merosga mening hissam!” umumxalq aksiyasi 2022-yil 1-iyuldan boshlab tashkil etiladi va doimiy ravishda oʻtkazib boriladi.

“Moziyga sayohat” dasturi doirasida:

— turizm infratuzilma subyektlariga (joylashtirish vositalariga) chegirma taqdim qilish va aksiyalar oʻtkazish tavsiya etiladi;

— davlat oliy taʼlim muassasalari talabalarining joylashtirish vositalarida turish xarajatlarining 50 foizgacha miqdori tegishli davlat oliy taʼlim muassasalarining byudjetdan tashqari mablagʻlari hisobidan, taʼlim muassasalari oʻquvchilarining, nogironligi boʻlgan shaxslarning joylashtirish vositalarida turish xarajatlarining 50 foizgacha miqdori mahalliy byudjetning qoʻshimcha manbalari hisobidan qoplanishi mumkin;

— “Temir daftar”, “Ayollar daftari” va “Yoshlar daftari”ga kiritilgan fuqarolar va nogironligi boʻlgan shaxslar davlat muzeylariga bepul kiritiladi;

— “Temir daftar”, “Ayollar daftari” va “Yoshlar daftari”ga kiritilgan fuqarolarning temir yoʻl chiptalari hamda joylashtirish vositalarida turish xarajatlari toʻliq hajmda tegishlicha “Temir daftar”, “Ayollar daftari”, “Yoshlar daftari” jamgʻarmalari hisobidan qoplanadi;

— davlat tashkilotlari va muassasalari tomonidan har yili kamida bir marta byudjetdan tashqari mablagʻlar, kasaba uyushmalari mablagʻlari va qonunchilik hujjatlari bilan taqiqlanmagan boshqa manbalar hisobidan oʻz xodimlari va ularning oila aʼzolari uchun muzeylarga kirish chiptalarini xarid qilish amaliyoti joriy etiladi.

Яна бир хушхабар - Хива Ислом дунёсининг туризм пойтахти деб эълон қилинди.

Бу ҳақдаги қарор Ислом ҳамкорлик ташкилоти вазирлар кенгашининг Боку шаҳрида ўтган XI сессиясида қабул қилинди.

Президент Шавкат Мирзиёев раҳбарлигида олиб борилаётган ислоҳотлар, жумладан, туризм соҳасини ривожлантириш, тарихий обидаларни асраб-авайлаш, муқаддас қадамжоларни обод қилиш, аждодларимиз маънавий меросини ўрганиш ва тарғиб қилиш борасидаги ишлар натижасида ва бунинг эътирофи сифатида Хива шаҳрининг номзоди БААнинг Абу-Даби, Туркиянинг Шанлиурфа, Нигериянинг Лагос, Тожикистоннинг Душанбе шаҳарлари орасида ғолиб деб топилди.

Эсингизда бўлса ўтган галги мақолаларимизда Қашқадарё вилояти Китоб тумани тоғ этагида жойлашган Хўжаилмкони қишлоғида қад ростлаган қадимий чинор ва Хўжаги Имканагий зиёратгоҳи ҳақида ҳикоя қилган эдик. Бу галги мақоламиз эса ушбу қишлоқ одамларининг қадимий усулда коризлар орқали қишлоққа сув олиб келиб деҳқончилик ва боғдорчилик қилиш сирлари ҳақида.

Хўш, аслида кориз ўзи нима? Маълумотларга кўра, кориз (форсча) — ер ости сувларини йиғиш ва уларни ер юзасига чиқариш учун қуриладиган ер ости иншооти бўлиб, аҳолини сув билан таъминлаш, ерларни суғоришда қўлланилган. Кориз Яқин Шарқ, Жануби-Шарқий Осиёда кенг тарқалган. Ўрта Осиёнинг тоғли ва тоғ олди ҳудудларида учрайди. Масалан, Туркманистоннинг Ашхобод шаҳри яқинида чуқурлиги 100 метр, сув сарфи 150- 225 л/с. Ўзбекистоннинг Бухоро, Самарқанд, Навоий вилоятларида 200 га яқин кориз қазилган. 20-асрнинг 20-йилларига қадар Ўрта Осиёда кориз сувларидан экинларни суғоришда фойдаланилган.

Кориз кавлаш ер ости сувлари сатҳида рўй берадиган ўзгаришлар ва жой рельефидаги нишабликни аниқ белгилашни талаб этган. Бу махсус асбоблар (астролябия, ватерпас) воситасида амалга оширилган. Кориз трассаси белгилаб чиқилгач, шу трасса бўйлаб ҳар 5 - 40 метрда қудуқлар ковланган. Қудуқларнинг чуқурлиги 14 - 15 метрдан баъзан 60 - 70 метргача борган. Қудуқлар сувли қатламга туташадиган лаҳим (туннель) орқали бир-бирига бирлаштирилган. Лаҳимнинг баландлиги 1,5 метр, эни 1 метр бўлиб, деворлари ёғоч ёки тошлар билан мустаҳкамланган. Узунлиги жой нишаблигига қараб бир неча километргача чўзилган.

Масалан, Нурота (Навоий вилояти)даги “Мастон” номли коризнинг 280 та қудуғи бўлиб, бош қудуғининг чуқурлиги 14 метр ва лаҳимнинг узунлиги 3 километр бўлган. Кориз қурилиши даврида бу қудуқлар тупроқ-шағални чиқариб ташлашга, коризни ишлатиш даврида эса кузатиш (назорат), тиклаш, тузатиш ва ҳаво алмаштириш учун хизмат қилади. Хўжаилмкони қишлоғининг шарқий қисмида 13 та қудуқни ер остидан бирлаштириб қазиб ўтказилган, қишлоқ аҳолисини булоқ суви билан таъминлаб турадиган кориздан бугунги кунда ҳам фойдаланилмоқда. Қишлоқ оқсоқолларининг таъкидлашича, қудуқлар қадимий бўлиб, Хўжаилмкони қишлоғининг вужудга келиш тарихи билан боғлиқ.

– Ушбу коризлардан бугунги кунгача фойдаланиб келамиз, – дейди Маҳмуд бобо Қодиров. – Қазилган даври ота-боболаримизнинг айтишига қараганда темурийлар даврига бориб тақалади. Ҳар йили ҳашар йўли билан тозалаймиз. Коризга сув қарийб ярим километр узоқликдаги чашмадан тортиб келинган. Аҳамиятли томони кориздан келаётган сув қишин-ёзин бир хил ҳароратда бўлади. Яхлаб ҳам кетмайди, қизиб ҳам. Бу сувдан ичимлик суви сифатида ҳам фойдаланса бўлади.

Маълумки, бир қатор Шарқ мамлакатлари, жумладан, Ўрта Осиёда қишлоқ хўжалиги ривожида сунъий суғоришнинг аҳамияти катта бўлган. Сунъий суғоришнинг энг оммавий турларидан бири коризлар ёрдамида суғориш, яъни ер ости ёки дарё, булоқ сувини ер ости каналлари орқали оқизишдир. Фотомухбир ҳамроҳлигида коризга қуйиладиган чашма томон отландик. Баланд-баланд тепаликлар. Ҳар 30-40 метрда битта қудуқ бор. Ниҳоят қудуқлар тугагач бетон ариқ бошланди. Чашмадан чиқаётган сув аҳоли томонидан шу ергача бетон ариқларда олиб келинган. У ёғи тепалик бўлгани учун ер ости туннеллари (кориз) қазилган. Ниҳоят чашманинг бошланиш нуқтасига етиб келдик. Зилолдек тиниқ булоқ суви маҳобатли тошлар орасида жимирлаганча сизиб чиқиб турибди. Сув шу қадар тиниқки, ичида сузиб юрган балиқлар яққол кўзга ташланади. Чашманинг ўнг томони чуқур жарлик. Афтидан илгари чашма суви шу жарликка оққан. Кейинчалик маҳаллий аҳоли томонидан тоғ ён бағри бўйлаб ариқ орқали чашма сувининг йўналиши ўзгартирилган ва қишлоққа тортиб кетилган. Бу каби маҳорат билан қазилган коризлар ота-боболаримизнинг миробликда нақадар тажрибали бўлганлигидан далолат беради.

Мамлакатимизда бугунги кунга қадар фойдаланишдан тўхтамаган ягона кориз ҳам шу бўлса керак.

Ўлмас Баротов,

Жамшид Норқобилов (сурат) ЎзА

Bugun Xiva turizm va madaniy meros texnikumining bitiruvchilariga Xorazm viloyati turizm va madaniy meros bosh boshqarmasi boshlig’i tomonidan diplom va faxriy yorliqlar topshirildi.        
                                  
Bosh boshqarma boshlig'i Saidov Botir Ozodovich bitiruvchilarga kelgusidagi faoliyatlarida zafarlar tilab, o'zining tajriba va maslahatlari bilan bo'lishdilar.                   

 
Xorazm viloyati turizm va madaniy meros bosh boshqarmasi mehnat jamoasi texnikum bitiruvchilarining bugungi muhim yutuqlari bilan chin dildan tabriklab, oq yo'l tilaydi!

Turizm va madaniy meros vazirligi tashabbusi bilan BAA dan bir qator bloger va videograflar O'zbekistonning qadimiy shaharlari Buxoro va Samarqandning turistik potentsialini targ'ib qilish uchun tashrif buyurishdi

Trevel-blogerlarning Buxorodogi 2 kunlik tashrif marshrutidan eski shahar qismi hamda viloyatdagi muqaddas qadamjolar o'rin olgan.

Blogerlar: Dilafruz Sulaymonova(BAA rezidenti)- Tik-tok tarmog'ida 1,3 mln. kuzatuvchi; Merve Kerem(BAA rezidenti)-instagramda 420 ming kuzatuvchisi mavjud, MBC telekanali boshlovchisi, aktrisa va Muhammad Safa Shakir(BAA rezidenti)-videograf va bloger o'z kontentlarida Buxoro haqida kreativ va noodatiy video va fotojamlanmalarni taqdim etadilar. 

Bu esa o'z o'rnida shahrimiz turistik potensialining oshishi hamda sayyohlar oqimining ko'payishiga olib keladi.
 

Qashqadaryo viloyat turizmni rivojlantirish hududiy boshqarmasining sa’y harakati bilan Shahrisabz tumanining G‘ilon qishlog‘i hududidan oqib o‘tuvchi Oqdaryo daryosining 6 kilometrlik qismida “Eko Rafting Tour” MCHJ tomonidan “Rafting ekstremal turizm” loyihasi amalga oshirilmoqda.

bugungi kunda hududda sayyohlar uchun avtoturargoh va kempinglar, 7x15 metr o‘lchamdagi basseyn, 7x35 metr o‘lchamdagi baliqxona va 3 ta sanitariya-gigiyena shoxobchasi qurilishi yakunlanmoqda.

Qashqadaryo vohasi turizmida yilning eng yirik loyihalaridan biri, deya e’tirof etilayotgan ushbu rafting maskani joriy yil iyun oyida to‘liq ishga tushirilishi ko‘zda tutilgan.

Loyiha hayotga tatbiq etilgach, 15-20 ta doimiy va 35-40 ta mavsumiy yangi ish o‘rni yaratiladi.

Президентлар ўтовда суҳбат қуришган ҳамда Иссиқкўл бўйлаб Оқ кемада сайр қилишган.

Bu haqda Samarqand viloyati hokimining turizmni rivojlantirishga mas’ul o‘rinbosari R.Qobilov ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarida ma’lum qildi.

Mahalliy tadbirkor tomonidan yo‘lga qo‘yiladigan Rent car (mashinani ijaraga berish) xizmati uchun 10 ta “Volkswagen” va “Mersedes-Benz” elektromobillari xarid qilingan. Ularda internet mavjud. Talabga ko‘ra, chet tillari bo‘yicha tarjimon va gid xizmati ko‘rsatilishi mumkin. 

– Mazkur xizmat tajriba sifatida 10 iyundan Samarqand xalqaro aeroportida ish boshlaydi,  – deydi R.Qobilov.  – Dastlabki bosqichda 5 ta “Volkswagen” va 2 ta “Mersedes-Benz” elektromobillar ijaraga qo‘yiladi.

Жорий йилнинг 22–24 июль кунлари «Ўзбекистон маданий мероси – янги Ренессанс пойдевори» VI Халқаро Конгресси бўлиб ўтди.

Маълумот учун: Бутунжаҳон жамияти «Ўзбекистон маданий мероси жаҳон тўпламларида» лойиҳаси асосида ташкил этилган ва 2018 йилда Парижда расман рўйхатдан ўтган. 

Халқаро конгресс фонида Бухородаги Модарихон мадрасасида "Ҳунармандчилик маркази" нинг барпо этилиши ва унинг сайёҳлар учун ташриф манзилига айлантирилганлиги қувонарли ҳол бўлди. 

Маълумотларга кўра, XX асрнинг бошларида Бухорода 250 дан зиёд мадраса мавжуд бўлган. Шулардан бири 1566—67 йилларда Абдуллахон томонидан онаси шарафига бунёд этилган “Модарихон” мадрасасидир. XVI аср меъморчилик анъаналарини ўзида ифодаловчи бу ёдгорлик Абдуллахон мадрасаси қаршисида жойлашган.

Иккаласи Қўш мадраса мажмуасини ташкил қилади. Мадраса улкан пештоқ, миёнсарой, дарсхона, масжид ва ҳовли атрофида икки қаватли қилиб қурилган айвонли ҳужралардан иборат.

Хоналарнинг ҳар бирида эшик ва унинг тепасида ганчкори панжара мавжуд бўлган.“Модарихон” мадрасаси 1960 йилда давлат томонидан муҳофазага олинган. 

Шундан сўнг мадраса биноси туристлар учун саёҳат маршрутига киритилади. Истиқлол йилларида мадраса тўла таъмирланиб, кўҳна Бухоро кўркига кўрк қўшди.

Бухоро шаҳар прокуратураси ташаббуси билан айни вақтга қадар бўш турган мазкур маданий мерос объектидан самарали фойдаланиш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2009 йил 8 апрелдаги “Давлат мулкини ижарага бериш тартибини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори асосан мадраса Бухоро шаҳридаги “Ишга марҳамат” мономарказига берилди. 

Ўз даврида илм-маърифат маскани ҳисобланган ушбу мадраса таъмирлаш-пардозлаш ишларидан сўнг ҳунармандчилик марказига айланди.

Эндиликда бу ерда 20 нафар ҳунармандлар томонидан мономарказ билан тузилган шартнома асосида мисгарлик, ёғоч ўймакорлиги, кандакорлик, каштачилик, зардўзлик, миниатюра рассомчилиги сингари ҳунарларни ўргатиш имконияти яратилди.

Гуличеҳра ДУРДИЕВА,

"Янги Ўзбекистон" мухбири

Агар сиз бирдан вилоятларга хизмат сафари билан чиқишингиз керак бўлиб қолса, ёки Ичан-Қалъа ёнида Instagram учун расмлар олмоқчи бўлсангиз, бизда сиз учун қувончли хабар бор, самолётда саёҳат қилиш поезддан арзонроқ.

Масалан Самарқандга бор-йўғи 110 679 УЗС эвазига учиш мумкин https://avs.io/209lQ

Авиачипталарни аviasales.uz (https://www.aviasales.uz/?params=TAS1) сайти орқали авиакомпаниялар нархида онлайн харид қилиш мумкин.

Oʻzbekiston Turizm va madaniy meros vazirligi Samarqand viloyati hokimligi va O'zbekiston Badiiy ijodkorlar uyushmasi bilan hamkorlikda Samarqandda Shanxay hamkorlik tashkilotiga a’zo davlatlar hunarmandlari uchun Xalqaro haykaltaroshlik simpoziumini tashkil etdi. 

Bu 2022-yil sentabr oyida Samarqand shahrida boʻlib oʻtadigan ShHTga aʼzo davlatlar sammitiga tayyorgarlik koʻrish doirasida amalga oshirildi.

Bir oy davomida professional haykaltaroshlar betakror ijod namunalarini yaratadilar. Ular yasagan haykallar Turizm va Madaniy meros vazirligi hamda Samarqand viloyati hokimligi tomonidan shahardagi bog‘ va xiyobonlarga, shuningdek, 7 ta muzeyni o'z ichiga olgan Samarqand “Muzeylar maydoni” hududiga o‘rnatiladi.  Xalqaro tadbir yakunlari bo‘yicha katalog chop etiladi.

Ta’kidlash kerakki, kelgusida  ham haykaltaroshlik simpoziumini ShHTga aʼzo mamlakatlar va Oʻzbekistonning boshqa hamkor davlatlari bilan anʼanaviy va muntazam o'tkazish maqsad qilingan.

Сурхондарё ўзида мўъжиза ва ҳайратларни жамлаган диёр. Воҳа пурвиқор тоғларию, гўзал табиати билан янада фусункор. Айниқса, Сариосиё туманидаги Сангардак қишлоғи ўзининг баҳаво табиати билан танилган. Осмонўпар баландликдаги ушбу бетакрор манзара кишини ўзига лол этмай қўймайди. Тоғлар оша эсадиган майин шабада, булоқлардан сизиб чиқаётган оби ҳаёт, ноёб наботот дунёси киши ҳайратини оширади. Ушбу жойларда бўлган, борлиқнинг мусаффо ҳавосидан нафас олган киши албатта, табиат туҳфасига қайта-қайта тасанно айтади.

Мазкур ҳудудда ранг-баранг наботот ва турфа ҳайвонот олами, минглаб булоғу чашмалари билан ном қозонган Сангардак дараси ва шаршараси ҳам бор. Денгиз сатҳидан 2000 метр баландликдан отилиб тушувчи ушбу шаршара табиатнинг бетакрор мўъжизасидир. Мисли камалакдек товланиб, атрофдаги қояларга урилиб оқаётган зилол сув баҳри дилингизни очиб, хушкайфият бағишлайди. 

Шаршара суви совуқ бўлсада, саломатликка зиён қилмайди, аксинча, вужудни тетиклаштиради. Товуши асабни тинчлантириб, юракка қувват беради.

Сирож АСЛОНОВ,  ЎзА

Ёз чилласи кирди, ҳаво 40 даража иссиқ. Тоғли, салқин жойларга чиқиб, дам олишнинг айни вақти.
Табиат қўйнида тоғ манзараси гўзаллигидан баҳра олиб, чарчоқларни унутиш мумкин бўлган ажойиб масканлардан бири-Сўқоқдаги Шабада кафеси.